Hava Araçlarında Ambulans ve Hasta/Yaralı Taşıma Kitleri Örneği

Hava araçlarında kullanılan ambulans (EMS, Emergency Medical Services) ve hasta/yaralı taşıma  (SLS, Stacking Litter System) kitlerine yönelik bu değerlendirmede hava araçlarının iç döşemesi ve zırhlanması konularında yaptığı üretimler ile dikkat çeken bir KOBİ’nin sistemleri incelenecektir.

Hava Ambulansı Tarihi

Tıbbi amaçlı müdahaleler yapılabilmesi ve hasta/yaralıların tahliye edilmesi konusunda hava araçlarının kullanılması hemen hemen havacılık tarihi ile yaşıt bir öngörünün sonucudur ve uzun yıllardır uygulanan bir yöntemdir. 

Dünyada hava araçlarını ambulans olarak ilk kullanan “The Australian Royal Flying Doctor Service”in kurucusu Bay John Flynn’dir.

Başlangıçta bir öngörü kabul edilen bu yaklaşım 17 Mayıs 1928 günü alınan bir acil yardım talebine Dr. K St.Vincent Welch’in pilot Arthur Affleck ile QANTAS’dan kiralanmış bir De Havilland 50 uçağı ile Cloncurry’den Julia Creek’e gidişi ile gerçek haline gelmiştir.

Hava ambulansı için ilk ticari helikopter sertifikasyonu 15 Ocak 1945’te yapılmıştır. 

Kuzey Kore Ordusu, Kore Cumhuriyeti topraklarını 25 Haziran 1950 tarihinde işgal ettiğinde de helikopter ile “hayat kurtarma” fikri hayata geçirilmiştir. Kore Kara Kuvvetleri’ndeki helikopterler, Ordu Sağlık Başkanlığı emrine verilerek, Kara Kuvvetleri Seyyar Hastanesi destek programında kullanılmıştır. Bu uygulama sonucu, cephede nitelikli bir tıbbi müdahale biriminden en az 30 dakika uzakta olan askerlerden çok ciddi hayati tehlike taşıyanlar bile helikopterin sürati ve harekat elastikiyeti sonucu hayata döndürülebilmiştir. Savaş sona erdiğinde hava yoluyla tahliye edilen yaralı askerlerin sayısının yaklaşık 25000 olduğu tespit edilmiştir.

Vietnam’da da “Huey” helikopterleri yoğun olarak hava ambulansı amaçlı kullanılmıştır.

Bu deneyim travma vakalarında hızlı tahliyenin yaralının yaşama döndürülmesindeki önemini kesin olarak kanıtlamıştır.

Helikopterlerin hava ambulansı amaçlı sivil amaçla kullanımı ise ilk kez Avrupa’da gerçekleşmiştir.

İsviçre, 1957’de Bell 47 helikopteri ile ilk defa hava ambulansı amaçlı hizmetine başlamak için kredi kullanmıştır.

Hava ambulansı amaçlı olarak 1968 yılında kullanılan ilk türbin motorlu helikopteri de, bir Bell 206 olmuştur.

Helikopter kullanılan hava ambulansı uygulamalarının bir endüstri haline dönüşmesi Denver-Colorado’da bulunan St. Anthony Hastanesi tarafından başlatılmıştır. St. Anthony Hastanesi 24 saat esaslı hava ambulansı hizmetini özel olarak finanse ederek 1972 yılında başlatmıştır.

Hava ambulansı işletmelerinin sayısı 1980’lere gelindiğinde yirmi beş adede ulaşmıştır. Bu yıllardan sonra sayıları hızla artan hastane bağlısı ambulans helikopteri işletmeleri;  

• Artan sürat ve azalan acil müdahale zamanı;  
• Artan menzil ve paralelinde uzak ve erişilmesi zor konumlarda olan hastaların bile nitelikli tıbbi müdahale kaynaklarına kısa sürede kavuşması,  
• Yarattığı ekonomik değerler,

ile dikkat çekici seviyelere ulaşmıştır. 

Bu yöntemin ülkemizde kullanılması çalışmaları da öncelikle silahlı kuvvetlerde başlamıştır. Bu uygulamada olağan üstü hallerde mevcut hava aracı iç konfigürasyonda yapılan küçük tadilatlarla (tıbbi müdahale amacı olmaksızın) hasta nakli yapılması ve sonralarda özellikle sabit kanatlı bazı hava araçlarının ambulans görevi yapak şekilde tadil edilmesi gerçekleştirilmiştir.

Türk sivil havacılığından ambulans uygulamaları sistematik anlamda son birkaç yıl içinde uygulama dönük adımlar atılmış olsa da hava araçlarının mevcut konfigürasyonları ile hasta nakli amacı ile kullanıldığı bilinmektedir.

Uçak ve helikopter kullanılarak ambulans hizmetinin yapılması için hastanın taşınabilmesine uygun bir ortam yaratılması yanında uçak içinde tıp ekibinin görev yapabilmesini sağlayacak tıbbı donanımın da kullanılabileceği olanakların bulunması gereklidir.

Son yıllarda “Doğal ve İnsan Nedenli Felaketlerin" (Natural/Man Made Disasters) artması ve bu felaketlerin yaşandığı bölgelere her zaman kara yolu ile ulaşılmasının mümkün olmamasının yaşanarak anlaşılması hava araçları ile ambulans hizmetlerinin önemini sürekli gündeme getirmiştir.

Bugün Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından helikopter ve uçaklardan oluşan bir ambulans filosunun kontrat karşılığı hizmet vermesi çalışmaları hız kazanmıştır.

Söz Konusu KOBİ Şirketin Hava Ambulans Kitleri

Şirket, 1990 yılından beri ABD başta olmak üzere tüm gelişmiş ülkelerde ambulans hizmeti veren hava araçlarına ihtiyaç duyulan bu ortamın oluşturulmasına yönelik kaliteli, güvenli ve sağlam ambulans kitleri üretmektedir.

Şirket tarafından üretilen yüksek kaliteli ve kolay monte edilebilen ambulans kiti donanımlarının kullanılması ile uçak ve helikopterlerin kısa sürede normal kullanım (taşıma, VIP gibi) konfigürasyonuna çevrilmesi veya tekrar ambulans hizmeti verebilecek hale getirilmesi dakikalar ile sayılabilen bir süre içinde gerçekleştirilebilmektedir. Bu durumda aynı uçak ve helikopterle farklı talepler karşılanarak kullanım süresi artırılabilmekte ve işletim maliyetleri düşürülebilmekte ve işletmeye büyük bir elastikiyet ve performans sağlayabilmektedir.

ABD Sivil Havacılık Otoritesi FAA tarafından onaylı bir üretici (Parts Manufacturing Authority) olan şirketin EMS ve CMS gibi hava aracı üzerinde kullanılan donanımını hava aracı üreticilerinin Tip Sertifikası’na (Type Certifiate) (TC) dayalı olarak geliştirilen ve yine FAA tarafından onaylanan Tamamlayıcı Tip Sertifikası (Supplemantal Type Certificate) (STC) ile üreterek teslim etmektedir. 

Söz konusu KOBİ şirketin hava ambulans kiti ürünleri yanında, büyük afetlerde yolcu uçaklarında kullanılan CMS (Commercial Medical Strecher, hasta/yaralı taşıma kiti) donanımını da üretmektedir.

Söz Konusu KOBİ Şirketin Sabit Kanatlı Hava Araçlarına (Uçaklara) Yönelik EMS Ürünleri 

Uçaklara yönelik hazırlanan şirketin tıp ürünleri PLUS (Patient Loading Utility System) adı verilen hasta yükleme destek sistemi üzerine yapılandırılmıştır. Bu sistem ALS PLUS olarak da adlandırılmaktadır. PLUS aşağıdaki iki ayrı ünitenin bir araya gelmesi ile oluşur:

PLUS Ana Ünitesi (PLUS Base Unit) 

Uçakla direk temas halinde olan ve tüm sistemin uçakla ara yüzünü oluşturan elemanıdır. Konuşlanacağı yerdeki koltukların çıkarılması sonrası bunların sabitleme kızaklarına bağlanır. Standart boyutları 180x46x25 cm ve yaklaşık ağırlığı 68 kg.dır. İçinde bulunan sistemler:

• Oksijen Sistemi (~3,8 saat, 15 lpm@50-55 psi),  
• Basınçlı Hava Sistemi (55 psi),
• Vakum Sistemi (~22 in-Hg), 
• Inverter (1000 Watt). 

AeroSled Sedye (AeroSled Stretcher) 

Hastanın veya konfigürasyona göre hastayı destekleyecek diğer donanımın taşındığı, ana ünite ve yükleme sistemi üzerinde kayarak hareket eden ve tek el ile hareket ettirilebilme, kilitlenebilme ve çözülebilme özelliğine sahip sedyedir. 

Yükleme Sistemi (PLUS Loading System) 

AeroSled Sedye üzerindeki hastanın uçak içine alınması veya uçaktan çıkarılması için kullanılan ve kullanım sonrası katlanarak bagajda taşınan yükleme/boşaltma ara birimdir.

Söz Konusu KOBİ Şirketin Döner Kanatlı Hava Araçlarına (Helikopterlere) Yönelik EMS Ürünleri  

Şirketin helikopter içine yönelik uygulamaları MedDeck hasta taşıma platformu ve MedPak ALS (Advanced Life Support) gelişmiş hayat destekleme modülü kullanılarak yapılır.

MedDeck 

Sisteminin kapsadığı elemalar:  

• Bağlama Tablası (Attachment Plate) Bir bağlama tablası “Upper/Receiving Deck” “Rotating Trolley System” ve “Base Plate” gibi alt parçalardan oluşur. 
• AeroSled Sedye (AeroSled Strecher RS) 

Hastanın veya konfigürasyona göre hastayı destekleyecek diğer donanımın taşındığı, ana ünite ve yükleme sistemi üzerinde kayarak hareket eden ve tek el ile hareket ettirilebilme, kilitlenebilme ve çözülebilme özelliğine sahip sedyedir . 

Ayrıca, 

• Pilot Ara Bariyeri (Pilot Barrier),
• Perde (Curtain),
• Sıvı Tablası (Fluid Pane) 

kalemleri de mevcuttur.

MedPack

Sistem genelde helikopterin kargo bölümüne takılan modüler bir (ALS) gelişmiş bir hayat destekleme sistemi elemanıdır.  Elemanları:

• Oksijen Sistemi (~3,8 saat, 15 lpm@50-55 psi),
• Basınçlı Hava Sistemi (55 psi) ,
• Vakum Sistemi (~22 in-Hg),
• Inverter (1000 Watt).  

Diğer opsiyonel üniteler:

• MedWall,
• MedTower,
• MedCabinet,
• MedFloor (Helikopter tabanının tıbbi malzeme ve yaralı akıntıları yanında ortamda oluşabilecek nemden etkilenmesini minimize eden (LifeGuard) taban kaplama sistemidir).

Neden Bu Tip Ambulans Kitleri?

İşletime Hazır Olma Zamanı, Kullanım Kolaylığı ve Elastikiyeti

Modüler Tasarım

Söz konusu KOBİ şirketin ürünleri hava araçlarının iç yapısında modüler tasarımın getirdiği elastikiyeti, rahatlığı ve kullanım kolaylığını yaşatır.. Ürünler kullanım kolaylığına sahip oldukları gibi özel bir teknik ihtisasa sahip olmayan biri tarafından bile hava araçlarına takılmaları veya sökülmeleri birkaç dakika içinde gerçekleştirilir. Ürün yapılarının sahip oldukları hafiflik ile ekipman iki kişiyle bile hava aracı içine sokulması ve çıkarılması mümkündür.

Düşük Ağırlık

Söz konusu KOBİ şirketin hava ambulans sektöründe hafif ekipmanın ve sürekli en son teknolojiyi kullanarak zamanın en hafif sistemleri üretmenin önem ve gerekliliğine inanmıştır. Kullanıcılar ekipmanın hava araçlarına sokulması ve çıkarılması rahatlığına ve uçak performansındaki minimal etki ile yaratılan faydaya hayran kalmaktadır. Sistem içinde hafif inverter ve konverter, oksijen sistemleri için (kompozit/kevlar tüpler gibi) yeni malzemeler kullanılmaktadır. Bu elemanların kullanımı ağırlığı azaltmanın yanında sistemin toplam kalitesini de olumlu etkilemektedir.

Sistem Elemanları Kalitesi

Şirketin AeroSled PLUS, MedDeck, and MedPak ürünlerini havacılık standardında ve en yüksek seviyede tıbbi kalitede malzemeler kullanarak üretir. Bu yüzden uçaklarda kullanılan ürünlerde 10 yıl ve helikopterlerde kullanılan ürünlerde 2 yıl malzeme garantisi verilebilmektedir. Kullanılan ürün ona en çok ihtiyaç duyduğunuzda göreve hazırdır; gayri faal olmaz..

Az Hacim

Uçaklarda ve helikopterlerde kullanılan ürünler en az hacim kaplayan ve dikkat çekecek tarzda tasarlanmıştır. Söz konusu KOBİ şirketin ürünleri hastaya erişimi maksimize edecek tarzda tabana yakındır ve ağırlık merkezinde en düşük etkiyi oluştururlar.

Tasarruf

Az Bakım

Şirketin ürünleri sektörde en düşük maliyetine sahiptir. En üst seviyede müşteri desteğine sahip yüksek kalitedeki sistem elemanları hava aracınızın Söz konusu KOBİ şirketin ürünleri nedeni ile yerde kalmayacağını garanti eder..

Hava Aracında Aşınma ve Eskimenin Az Olması

Şirketin yükleme sistemleri dar alanlarda dahi hava aracı sızdırmazlık elemanlarına, kapılara iç donanım ve mefruşata zarar vermeden işleyebilecek tarzda tasarlanmıştır.

Mürettebat Yaralanmalarında Azalma

Hasta konforu ve yolcu emniyetini amaçlayarak hava aracı içi hasta yüklemesinde seviyeyi muhafaza eden eşsiz bir yükleme sistemi yaratılmıştır. Sonuçta hasta konfor ve yolcu emniyet seviyesi artarken, mürettebat yaralanmaları ve dolayısı ile iş kazası tazminatları ile kaybedilen zaman da minimize edilmiştir.

Kurulum/Montaj Kolaylığı

Şirketin ürünlerinin benzersiz tasarımı nedeni ile kullanıcı hava aracının tabanında tadilat yapmak zorunda değildir. Ürünle ilgili kablolama, Söz konusu KOBİ şirketin firma tarafından ürünle beraber sağlanan özel kablo kiti ile yapılır. Sistemin hava aracına kurulmasında bu kablolama haricinde, özel bir konfigürasyona ihtiyaç yoktur, bağlama için koltuk bağlama bölgeleri kullanılır.

Yükleme Sistemleri

Uçaklarda ve helikopterlerde kullanılan sistemlerin en önemli bir tarafı da yükleme sistemleri tasarımıdır. Söz konusu KOBİ şirketin firması hava aracının dışında seviye yükseltisini tamamlanması nedeni ile hava aracı içinde hiçbir yükseltme işlemine gerek duyulmayan tasarımı ile gurur duymaktadır. Uçak yükleme sistemleri baz üniteye bağlanan ve uçak dışına çıkabilen rampa fazla efor harcamadan hastanın içeri ve dışarı hareketine olanak tanımaktadır. Helikopterlerde içeride herhangi bir kaldırma olmaması için kapı dışına uygun bir pozisyonda çıkabilmeye yönelik, yanal hareketler yapabilen, ileri geri oynayabilen ve kilitlenmesi sonrası yerinde 360 derce dönebilen hareketli eksenli MedDec (receiving deck) tasarlanmıştır.

Müşteri İsteğine Göre Üretim

Söz konusu KOBİ şirketin müşterinin özel taleplerini karşılayabilmek için ekipmanına ilaveler/tadilatlar yapabilmektedir. Çekmeceler, ısıtmalı kutular, kilitli uyuşturucu ilaç muhafazaları, gas çıkış uçları, altimetreler, dijital oksijen gösterge ve saatleri, dolaplar yapılabilecek ilavelerden bazılarıdır. Çocuk ve yetişkin hastaları helikopter, iş uçağı ve yolcu uçakları arasında taşınmasını sağlayacak küvez taşıyan sedyeler de üretilmektedir.

Söz Konusu KOBİ Şirketin Sabit Kanatlı Hava Araçlarına (Uçaklara) Yönelik SLS Kit Ürünleri 

Hava araçlarında birim faydalı tabanı alan kullanılarak hasta taşınabilmesi amacı ile kullanılan, ihtiyaca göre yapılan ilavelerle kabiliyetleri artırılan taşıma sistemleridir.

Şirketin SLS ürünleri;

• Doğrudan hava aracı sandalye bağlantılarına tutturularak veya standart askeri palet 463L üzerine kurulur[1].
• Her türlü taşıma sedyesi ile kullanılabilir ve FAA STC sertifikası ile temin edilir.. 

Bu tip SLS ürünlerinin;

• Büyük kargo uçaklarına büyük bir operasyon elastikiyeti sağlamıştır.
• Her türlü hasta taşıma sedyesi ile kullanılarak hastaların naklinde kullanılır.
• Büyük nakliye helikopterleri (Part 29) ve nakliye uçakları (Part 25) içinde kullanılır.
• Askeri Standart askeri palet 463L üzerine veya doğrudan hava aracı sandalye bağlantılarına tutturulur.
• Montajı özel bir takım gerektirmeden ve 10 dakika içinde gerçekleştirilir.

Söz Konusu KOBİ Şirketin SLS Kitlerinin Özellikleri

• Sistemin toplam ağırlığı 68kg altındadır.
• Sisem her türlü hasta taşıma sedyesini veya sedyesi olamayn yaralıları destekleyebilir.
• Ara perde bağlantısı gerektirmez.
• Hasta taşıma sedyesini destekleyen tablalar aleminyum balpeteği malzemeden yapılır.
• Seviyeler 2,54 cm aralıklarla yükseltilip/alçaltılabilir.
• Dört hasta taşıma sedyesi taşıyacak şekilde uzatılabilir.
• Sistem 16g öne ve 20g aşağı test edilmiştir.

Söz Konusu SLS Kitleri ile beraber kullanılabilen diğer sistemler

Advance Life Support (ALS) System

• SLS üzerine ilave aksesuar olarak bağlanır.
• ALS sistem üzerine özel bir takıma ihtiyaç duyulmaksızın, hasta baş tarafına komşu olacak şekilde bağlanır.
• Standart ALS paketinde 28 VDC basınçlı hava pompaları, 28 VDC vakum pompaları, (gerekmesi halinde) AC elektrik inverteri mevcuttur.
• Tıbbi oksijen sistemi için düşey bölme vardır (Oksijen miktarı program ihtiyacına bağlıdır).
• Kullanıcıların belirleyeceği standartlara uygun elektrik, oksijen, vakum portları mevcuttur.
• Uçak tipine bağlı farklı SLS'ler için uyumludur.

SLS Aydınlatma Sistemi

• Quick Pin ile takılabilir.
• Tüm SLS tipleri ile kullanılabilir.
• Şarjedilebilir batarya paketi mevcuttur.
• İki adet quick release bağlanan fırdöndü yardımcı lambası mevcuttur.
• Gece görüş gözlüğü (NVG) uyumludur.
• Sökülebilir kazboynu kolları vardır.

Söz Konusu SLS Kitleri ile Diğer Hasta Taşıma Sistemlerinin Karşılaştırması

Diğer SLS Kitleri	Bu Şirketin SLS Kiti	Ürününün Avantajı
Standart palet 463L palet hariç yaklaşık 125kg.dır.	Toplam ağırlığı 68kg.dır.	Kurulu ağırlıktaki esaslı düşme nedeni ile faydalı yük artışı sağlanmaktadır.
9g yük ile test edilmektedir.	Öne 16g ve aşağı 20g ile test edilmektedir.	Kullanıcıya artan emniyet sağlar, geniş bir yelpazede yer alan uçak çeşitlerinde kullanılır.
Hastanın bağlanması ve  tutulması için belirli bir taşıma sedyesi gerektirir.	Yapısı içinde taşıma tablası takılıdır.	Kullanılan hasta sedyesine balı olmaksızın bağlı olacak ve emniyetli bir şekilde taşınır.
Standart 463L paleti gerektirir.	Standart 463L paletli veya bu palet olmadan kullanılabilir.	Geniş bir yelpazede yer alan uçak çeşitlerinde kullanılması ile daha önce fark edilmeyen bir elastikiyet sağlar.
Kargo yükleme sistemi gerektirir ve uçak konfigürasyonu için ciddi miktarda zamana ihtiyaç vardır.	İnsan gücü ile hava aracına yüklenir, mevcut konfigürasyona uyum sağlar ve bir teknisyen tarafından 10 dakika içinde mote edilir.	Uçak konfigürasyonu değişimi için yerde bekleme zamanını azaltır, kapladığı faydalı (insan ve lojistik) alanını azaltabilmek için kaydırılabilir ve taşınabilir, montajında özel bir takım veya cihaz gerektirmez, palet kullanılmayan hava araçlarında da kullanılarak harekat etkinliğini artırır.
Basit muhafaza kutusu.	Ömürboyu garantiye sahip, insanın taşıyabileceği MIL SPEC 810 muhafaza kutusu.	Uzun SLS ömrü boyunca koruyacak çok daha dayanıklı muhafaza kutusu – muhafaza kutusu bazı SLS elemanlarını kirlenmeden korur.
9g hava aracında hasta taşıma sedyesi istasyonu başına en fazla 125kg. taşıma kabiliyeti vardır.	Üst hasta taşıma sedyesinde 125kg. taşıma kabiliyeti korunurken, en alt iki hasta taşıma sedyesinde 147kg taşınabilmektedir.	Harekat kabiliyetini artırarak daha geniş yelpazede hasta taşınması gereçekleştirilebilir.
Kısıtlanmış tasarım ilave tıbbi cihaz takılması çözümlerini gerektirir.	Kargo çekmecesi seçenek olarak sunulabilmektedir.	Hava aracında bir tadilat gerektirmeden ALS kabiliyetini de kapsayacak şekilde genişletilebilir.
Belirli tasarımı nedeni ile durağan sistem.	Çok geniş bir yelpazede yer alan harekât senaryolarına uyum sağlayacak geliştirilebilir ve genişletilebilir temel yapı.	Çok küçük tadilatlarla çok geniş yelpazede değişik hava araçlarına kurulabilir – Gece Görüş Gözlüğü (NVG) uyumlu LED aydınlatma sistemi ve değişik tehditlere koruma sağlayacak zırh montaj paneli takılmasına da olanak tanıyacak ve ALS kabiliyeti de olan SLS Sikorsky S-92,UH-60 Blackhawk, KC135, C-40C ve Casa 212 hava araçlarında kullanılabilir.
Sınırlı miktarda sivil havacılık otoritesi onayına sahiptir.	FAA TSO (The Stationery Office) ve birkaç uçak tipinde FAA STC (Supplemental Type Certification) onayına sahiptir.	Askeri havacılık deneyimi SLS çözümünün FAA onayını desteklemektedir.

Söz konusu KOBİ şirketin ürünleri yoğun olarak askeri havacılıkta kullanıldığı gibi dünyanın dört bir yanında sivil hava araçlarında da kullanılmaktadır.

Bu KOBİ Şirketin Diğer Özellikleri…

Söz konusu KOBİ şirket hava ambulans ve tıbbi müdahale hizmetlerinde kullanılan EMS uygulamalarından askeri standartlara sahip zırh sistemlerine ve çok üst seviyeli VIP’lere (VVIP) yönelik talebe göre hazırlanmış iç tasarım elemanlarına kadar geniş ürün yelpazesinde çözümler sunabilmektedir.

Şirketin ürünleri, en üst seviyede çözüm ortağından beklenebilecek bilgi, deneyim ve desteğine sahip olarak, dünyanın dört bir yanında çok farlı görevler için kullanılmaktadır..

Deneyim

Araştırma ve geliştirme programları ile desteklenen şirket FAA Repair Station (FAA RS), FAA Parts Manufacturing Approval (FAA PMA) ve EASA kabulünü de almış, firmayı müşterinin zorlu taleplerini bile karşılayacak ender bir seviyeye taşımıştır.

Söz konusu KOBİ şirketin ürünlerinin pek çoğunu yaratan ve kuran yetenekli personeli arasında FAA onaylı (A&PM) teknisyenleri ve atanmış üretim-kontrol temsilcileri (DMIR) de yer almaktadır. Bunlar ürünleri yerinde takip ederek kurulum ve ürünleri kullanacak pilot ve mürettebatın eğitimlerini de gerçekleştirirler. FAA PMA yetkisi ile hava aracı içinde kullanabilmek için ender parçalar yaratmaya, kullanmaya ve kalite taahhüdünde bulunmaya olanak vermektedir.

Kalite

Söz konusu KOBİ şirketin sadece ama sadece havacılık standardında ve en yüksek seviyede tıbbi kalitede malzemeler kullanarak ürünlerini üretmektedir.

Bu taahhüt nedeni ile uçaklarda kullanılan ürünlerde 10 yıl ve helikopterlerde kullanılan ürünlerde 2 yıl malzeme garantisi verilebilmektedir. Kullandığınız ürün ona en çok ihtiyaç duyduğunuzda göreve hazırdır; gayri faal olmaz..

Söz konusu KOBİ şirketin hava ambulans sektöründe hafif ekipmanın ve sürekli en son teknolojiyi kullanarak zamanın en hafif sistemleri üretmenin önem ve gerekliliğine inanmıştır. Kullanıcılar ekipmanın hava araçlarına sokulması ve çıkarılması rahatlığına ve uçak performansındaki minimal etki ile yaratılan faydaya hayran kalmaktadır. Sistem içinde hafif inverter ve konverter, okisjen sistemleri için (komposit/Kevlar tüpler gibi) yeni malzemeler kullanılmaktadır. Bu elemanların kullanımı ağırlığı azaltmanın yanında sistemin toplam kalitesini de olumlu etkilemektedir.

Yenileşim

Söz konusu KOBİ şirketin tasarım bölümü yeni ürünler yaratmanın yanında müşteri talepleri ile belirlenen ender sistemler oluşturmanın deneyimine ile üç boyutlu (3-D) bilgisayar teknolojisi kullanmaktadır. Bugün kullandığımız pek çok buluş bu tip müşteri taleplerinin sonucudur. Tasarımı gerçeğe dönüştürmek için mesleki hayatlarını havacılık endüstrisinde geçirmiş atanmış (yapısal ve elektrik) mühendislik temsilcilerinin (DER) de görev yaptığı mühendislik bölümü mevcuttur. Bu personelin bilgi ve deneyimleri ile Söz konusu KOBİ şirketin dünya çapında EMS sistemleri sertifikasyonunda liderdir ve lider kalabilmektedir. Bu yapı aynı zamanda Joint Aviation Authority (JAA) tarafından da kabul edilmiş olma nedenidir.

Hizmet Anlayışı ve Uygulaması

Söz konusu KOBİ şirketin içinde müşteri hizmetleri en üst seviyede önceliğe sahiptir. Yapı içinde yer alan müşteri hizmetleri bölümü tamamen müşterilerin çözüm arama yolundaki sorularını cevaplamak üzere görev yapar. 

Söz konusu KOBİ şirketin her gün 24 saat açık telefon hattı ile dünyanın herhangi bir yerinde faaliyeti durmadan sürdürebilmeleri için müşterilerine bilgili uzmanları ile görüşme olanağı sağlar. FAA RS sertifikasına sahip olunması nedeni ile ekipleri ile dünyanın dört bir yanında müşteri ihtiyaçlarına cevap verebilir.

Can EREL
Mart 2007

---

[1] Askeri standart palet 463L veya kısaca 463L palet hava taşımacılığında (kargo) 1963 yılında üretilmeye başlanarak kullanılan palet ve fileden oluşan bir araçtır. ABD Hava Kuvvetlerinin temel hava taşıma paletidir ve envanterindeki ehr türlü hava aracında taşınabilir, paraşütle atılabilir. Mastar Palet 463L 224x274x5,7cm boyutlarındadır, çevresinde 22 adet halka vardır ve içi balsa ağacı, üstü aleminyum kaplıdır.

Döner Kanat Hava Araçlarında Bir Balistik Koruma Örneği

High Performance PolyEthylene (HPPE) Fiber Balistik Koruma Sistemlerine (BPS, Ballistic Protection System) yönelik bu değerlendirmede hava araçlarının iç döşemesi ve zırhlanması konularında yaptığı üretimler ile dikkat çeken bir KOBİ’nin balistik koruyucu zırhlanma sistemleri incelenecektir.

Ulusal havacılık otoritelerince kabul edilip yetkilendirilen bazı KOBİ’ler en son teknoloji ürünü hafif havacılık zırhlanma sistemlerini üretmektedir.

Havacılık endüstrisinin en büyük imalatçılarından (OEM), hükümet kontratlarına, emniyet ve savunma güçlerine kadar uzanan bir müşteri yelpazesi içinde pek çok platforma zırh uygulamasını kapsayan büyük programlardan ihtiyaca göre gerçekleştirilen tek uçaklık zırhlanmaya kadar en kaliteli havacılık ve zırhlanma ürünlerini sunulmaktadır.

İhtiyaç ne olur ise olsun, şirket yapısı içinde bulunan tasarım, mühendislik, yapısal analiz, imalat ve montaj kabiliyeti ile ürünlerini çok geniş bir yelpaze içindeki uçak ve helikopterlere zırhlanma uygulaması yapmaktadır.

Fonksiyonel Açıklama

Söz konusu KOBİ hava araçları için mevcut değişik tehdit seviyelerine yönelik olarak balistik koruma sistemi üretmektedir.

Tehdit	Çözüm (*)	Alansal Zırh  Ağırlığı (kg/m2)	Hız (km/saat)
NIJ Level IIIA (9mm/.44 Magnum)	HPPE	3.9	1536
NIJ Level III (M80 NATO Ball FMJ)	HPPE	17,5	3017
7.62 x 39 FMJ MSC	HPPE	17,5	2611
NIJ Level IV (30.06 APM2)	B4C/HPPE	30,1	3127
12.7mm 50 CAL (API)	B4C/HPPE	42,8	1755
12.7mm 50 CAL (API)	B4C/HPPE	62,5	3017
12.7mm 50 CAL (BALL)	B4C/HPPE	57,65	3017

Balistik koruma sistemi, müşteri tarafından tanımlanan kritik yapı elemanları ile beraber hava aracı içindeki mürettebat ve yolcuya koruma sağlamak üzere tasarlanır. Bu sistemler kokpit ve kabin tabanı, mürettebat ve yolcu sandalyeleri, yan duvar ve bölmeler, motor kompartımanları ve oksijen sistemlerine yönelik olarak tasarlanmaktadır.

Aşağıda yer alan resimlerde MH-53 helikopterlerinde yerleştirilen bir zemin sistemi örneği gösterilmektedir:

Bağlantılarda bağlama elemanı zırh yapısı içinden geçerek hava aracı yapısı içindeki tutturma noktasına bağlanması için;

• 3M Reclosable Fastener System (Çengel-Çember),
• Vida veya Civata-Somun,

uygulamalarından biri kullanılmaktadır.

Söz konusu KOBİ balistik koruma sistemi için kullanılan tipik bir örnek aşağıda şematik olarak gösterilmektedir:

Söz konusu KOBİ tarafından zırh panel insertleri için kullanılan proses şartnamesinde yer alan gerilme ve kesme limitleri 2007 yılında ABD Ulusal Havacılık Dairesi (FAA) tarafından onaylanmıştır.

Her iki bağlantı türünde de panel sistemin en fazla iki kişi tarafından ve hiçbir özel takım-avadanlık kullanmadan 30 dakika içinde hava aracı içine döşenmesi ve sökülmesi mümkündür. Bu panel sistemi ayrıca rutin bakım aralıklarında hava aracının kontrolü için gerekli önemli bölgelere de ulaşmayı kolaylaştıracak şekilde tasarlanmıştır. Aynı parça numarasını taşıyan tüm paneller birbirleri ile değiştirilerek birbirleri yerlerine kullanılabilirler.

Hazır Balistik Koruma Sistemi Çözümleri

Şirket müşteri ihtiyacına özgü tasarlanan zırhlanma sistemlerine ilave olarak bugün 3 tür için hazır (COTS) çözüm de sunabilmektedir.

Çözüm #1:

Gerekli sertifikasyonlara sahip olarak ABD Özel Kuvvetleri tarafından 2005 yılından beri kullanılmaktadır.

Ağustos 2005 ayında ABD Özel Kuvvetleri tarafından Irak'ta kullanılan MH-53M Pave Low helikopterlerinin balistik korumalarının iyileştirilmesi bir harekât ihtiyacı olarak belirlenmiştir.

Mürettebat el silahları gibi nispeten küçük silahlara karşı düşünülenden daha fazla savunmasız kalındığını tespit etmiştir. Bir helikopterin altından geçip mürettebat kompartmanına giren bir tüfek mermi çekirdeğinin bulunması alarma geçilmesine neden olmuştur. Yaşlanma ve yakıt ve hidrolik etkisi nedeni ile bu tip tehdide önlem olarak mevcut olan balistik koruma örtüsü görev yapamaz haldeydi. Özel Kuvvetler benzer balistik koruma örtüsüne sahip MH-53M Pave Low helikopterleri ile yapılan görevlerde küçük silah ateşi riskine çok yüksek olması nedeni ile çarenin hızlı olarak bulunmasını talep etmişlerdi. Bu talep üzerine özel Kuvvet timlerden biri (o zamanki adı ile 330th Special Operations Support Group, şimdiki adı ile 580th Aircraft Sustainment Group) bir pazar araştırması başlatmıştır.

Sekiz ay sonunda şirket tarafından tasarlanarak üretilen hafif balistik koruma sistemi tüm MH-53M helikopterlerine takılmıştır.

MH-53M Pave Low helikoptelerin techizat uzmanı ve tadilat yöneticisi Teknisyen Astsubay James HARDY zırh kitlerinin montajı konusunda ilgili tüm bakım personelini eğitmiştir. Astsubay HARDY Kullanılan bu şirket balistik sistemini "diğer havaaraçlarına bakıldığında sahip olunan hafiflik çok ileri, bu bizim operasyon sırasında aradığımız bir ihtiyaçtı; daha da önemlisi harekat ortamında helikopterlerimizde aldığımız sonuç ile de çok mutluyuz.." şeklinde nitelendirmektedir.

MH-53M helikopterleri bu balistik koruma sistem (son işleme yapılmadan) 18 kg/m² (3.7 lb/ft²) alansal ağırlığa sahiptir ve;

• Hem Sovyet yapısı 7,62mmx54R (Type LPS round at a velocity equivalent to a 150 meter standoff distance (2432 fps +0/-50 fps) at 0 degrees obliquity),
• Hem de 7,62mmx39 (Type LPS round at muzzle velocity (2380 fps ±50fps) at 0 degrees obliquity),

tehdite karşı koruma sağlayabilmek üzere tasarlanıştır. Şematik olarak aşağıda gösterilen yapı yaklaşık 24mm kalınlıktadır.

Bu sistem hem tekil ve hem de (3 inc çaplı daire içinde 3 adet) çoğul vuruşlarda mermi geçirmeden koruma sağlayabilmiş, MIL-STD-662F (Department of Defense Test Method Standard: V₅₀ Ballistic Test For Armor) ve MIL-PRF-46103E (Performance Specification Armor: Lightweight, Composite) gereği testlerden başarı ile geçmiştir.

Şirketin bu balistik çözüm için hedefleri balistik sertifikasyon için ABD Uygulamalı Havacılık Teknolojileri Direktörlüğüne sunulmuştur. Tekrarlanarak yapılan testlerin hepsinde diğer zırhlanma ürünlerini yüksek bir başarı ile geride bırakan şirket zırhlanma çözümü belirtilen ihtiyacı karşılamak üzere seçilmiş ve sözleşme yapılmıştır.

ABD Özel Kuvvetler Harekat Komutanlığı Helikopter Program Yönetim Ofisi (USSOCOM PEO-RW, Special Operations Command Program Executive Office for Rotor-Wing aircraft) kendi filolarında bulunan diğer hava araçlarına yönelik gelecekte uygulanacak hafif zırhlanma sistemlerini de yönetecektir.

MH-53M helikopterleri balistik koruma sistemi programının elde ettiği başarı nedeni ile son iki yıldır bu şirkete Kara Kuvvetlerinin daha farklı zırhlanma kontratlarını da kazanılmasına katkı sağlamıştır. Artık ABD Kara Kuvvetleri Özel Kuvvetlerince (160th US Army Special Operations Aviation Regiment) kullanılan AH-6 “Little Bird” ve MH-60 Blackhawk helikopterlerine benzer sistemler üretilmektedir.

Çözüm #2:

Gerekli sertitifikasyonlara sahip olarak pekçok helicopter ve uçak üreticilerinin tamamlama merkezleri (OEM completion centers), L3 Communications ve Savunma Bakanlığı’na kontratla iş yapan ticari organizasyonlar gibi ABD hükümetinin ana kontrat yüklenicileri tarafından temin edilmektedir.

Bu zırhlanma çözümü 7,62mm (7.62 mm full metal jacketed (US military designation M80) ball round as defined by the NIJ Standard 0108.01 (NIJ Level III)) tehdide karşı koruma sağlamaktadır.

Bu çözümde zırh panelleri de “High Performance Polyethylene Fiber” malzemeden yapılmıştır ve bu çapta çoklu vuruşlardan koruma sağlayabilmektedir. Son işleme yapılmamış halde panelin alansal ağırlığı 17,6 kg/m2 (3.6 lbs/ft2) altındadır.

Aşağıda Bell 412 helikopterine monte edilmiş bir sistem örneği sunulmaktadır.

Çözüm #3:

Bu seçenek ile de 30 kalibre zırh delmelerine (30 caliber armor piercing (US Military designation APM2) round as defined by the NIJ Standard 0108.01 (NIJ Level IV)) karşı koruma sağlamaktadır.

Zırh panelleri “High Performance Polyethylene Fiber and Boron Carbide Ceramic”  malzemeden yapılmıştır ve tekil zırh delinmelerine karşı koruma sağlamaktadır.

Son işleme yapılmamış halde panelin alansal ağırlığı 32,2 kg/m2 (6.6 lbs/ft2) altındadır.

Tüm zırh paneller dayanımı artıracak şekilde kenarları U profille kapatılarak işlenmiş, üzerileri şirketin kendi geliştirdiği koruyucu kaplanmıştır.

Bu koruyucu kaplama;

• Çevre ve insan faktörünün yaratacağı etkilerden zırhlanma sistemini koruyarak ömrü ve dayanımı artırır.
• Su, yağ, yakıt (dizel ve jet yakıtı), hidrolik, antifriz, yol tuzu, amonyum nitrat ve diğer yüzey temizliyici kimyasallara karşı test edilerek dayanımı ispatlanmıştır.
• MIL-STD-810F gereği -51°C ile 71°C (–60°F to 160°F) sıcaklık ve %95’e kadar bağıl nem ortamlarında test edilmiştir.
• FAR 29.853 gereği FAA 12-saniye ve 60-saniye dikey yanma testlerini başarı ile geçmiştir.
• Hızlandırılmış test şartlarında 500-1500 saatlik korozyon testlerine tabi tutulmuştur.
• Güneş ışığı, UV ve tuz spreyine maruz bırakıldıktan sonra çarpılma, çatlama, kabarma, bozulma olmadığını kanıtlamıştır.
• Küf ve bakteriye karşı anti-mikrobiyal ajanlara sahiptir.

Şirketin ürünleri ile ilgili;

• MIL-STD-810F (Department of Defense Test Method Standard: Environmental Engineering Considerations and Laboratory Testing),
• MIL-PRF-46103E (Performance Specification Armor: Lightweight, Composite),

test planı ve destek bilgileri de mevcuttur.

Teste tabii 8 adet panelin tamamı her vuruş sonrası balistik bütünlüğünü koruyabilmiş, herhangi bir geçirgenlikle karşılaşılmamıştır.

Kalite Temini

Şirket kaliteli ve geçerliliği ispatlanmış uygulamalar gerçekleştirmekte, ürettiği tüm sistemlerindeki her bir panel ilgili mühendislik çizim paketinde yer alan numaralarla (silinmez/çıkmaz bir şekilde) markalanmaktadır. Bu plakalarda parça numarası, ağırlık, hava aracı modeli, /gün 24 saat ulaşılabilecek üretici iletişim bilgisi yer alır. Parça numaraları yedek malzeme gerektiğinde kullanılmaktadır.

Ürünle temin edilen uygunluk belgesinde (CoC, Certificate of Conformity) belirtilen Kalite Kontrol Yöneticisi ve Doküman Kontrol Sorumlusu tarafından komple zırh izlenebilirliği ve konfigürasyon bütünlüğü (hem basım ve hem de elektronik olarak) sürekliliği sağlanmaktadır.

Can EREL
Haziran 2008

(*) Açıklama

HPPE: High Performance PolyEthylene Fiber

B4C: Boron Carbide Ceramic 

SiC: Silicium Carbure 

Al2O3: Aluminum Oxide, Alumina

HPPE fiber is 40% stronger than Kevlar, ballistically performs better than Kevlar, and in some circumstances less than half the weight of Kevlar and metallic solutions..

NOT: Belirtilen detaylardaki balistik koruma sistem uygulamaları;

• Hava aracı tipine göre geliştirilmiş, sertikasyonu yapılmış satışa hazır kitler şeklinde (COTS, Commercial-Off-The-Shelf)  çözümler,
• Müşteri talebine göre geliştirilebilecek çözüm uygulamaları,

şeklinde yapılmaktadır.

MH-60 Blackhawk helikopterleri için de hazır olan ve “Çözüm #1” içinde açıklanan uygulama sistemi yaklaşık 24mm kalınlıkta ve (son işleme yapılmadan) 18 kg/m² (3.7 lb/ft²) alansal ağırlığa sahiptir.  

Bu koruma sisteminin esas alındığı tehditler;

• Sovyet yapısı 7,62mmx54R (Type LPS round at a velocity equivalent to a 150 meter standoff distance (2432 fps +0/-50 fps) at 0 degrees obliquity),
• 7,62mmx39 (Type LPS round at muzzle velocity (2380 fps ±50fps) at 0 degrees obliquity).

Bu çözümün sahip olduğu balistik performans ve ağırlığına kıyasla sahip olduğu dayanım nedeni ile, 2005 yılından beri USSOCOM (United States Special Operations Command) tarafından 2005 yılından beri tedarik edilmektedir.

High Performance Polyethylene (HPPE) fiber malzeme;

• Kevlar malzemeden %40 daha mukavimdir,
• Balistik performansı Kevlar malzemeden daha iyidir,
• Bazı durumlarda Kevlar ve metal esaslı zırh çözümlerine kıyasla %50’den daha hafiftir.

Sunulan BPS çözümleri kalitesi ve mevcut durumda piyasadaki en hafif yapı olması, çok iyi seviyedeki performansı ve gelişmiş müşteri desteği nedeni ile tercih edilmektedir.

Söz konusu KOBİ şirketinin bir uzmanının eşliğinde ilk helikopterde bir gün süreceği değerlendirilen kit uygulamasın;

• Uygulamanın tamamlanması,
• Bir eğitim olarak yapılması  (diğer helikopterlere yapılacak uygulamadan sorumlu ekip ve/veya bu uygulamayı benchmark edecek ilgililer için),

düşünülebilir.

Kitlerin uygulaması sırasında herhangi bir tadilata, özel takım-avadanlığa gerek yoktur.

Belirtilen ABD Kara Kuvvetleri Özel Kuvvetleri (160th US Army Special Operations Aviation Regiment) uygulaması sonrasında iki kişilik ekip kitleri 9 dakikada monte etmiş ve 6 dakikada sökebilmiştir.

Bir MH-60 helikopterinde (kokpit zemini, kabin zemini, pilot/co-pilot kapı panelleri, sağ/sol silah teknisyeni panelleri zırhlanması için (COTS) hazır kiti bütçesi için 135,000 ABD doları olabileceği değerlendirilmekle beraber ihtyiaç sahibi tarafından,

• Görev tipi,
• Hava aracı silah sistemi konfigürasyonu,
• Zırhlama kiti bağlantı metodu,
• Zırh ile korunmaya alınacak bölgeler,

• Crew Seats,

• Cockpit Floors,

• Pilot/Co-Pilot door panels,

• Cabin Floors,

• Gunner Panels (RH and LH),

• Passenger Seats,

• Sidewalls,

• Bulkheads,

• Engine Compartments,

• Oxygen Systems,

gibi..

tam olarak belirlendikten sonra BPS kiti yapısı tanımlanabilir ve bu tanımlamaya göre teklif istenebilir.